Για την ελληνική κοινωνική και εκπαιδευτική πραγματικότητα το Άρθρο 16 αποτέλεσε μέχρι σήμερα τη βάση για την κοινωνική κινητικότητα στην ελληνική κοινωνία, αφού τα παιδιά των εργατών και των αγροτών κατάφεραν να σπουδάσουν, και να αποκτήσουν το πτυχίο της ιατρικής, της νομικής, της αρχιτεκτονικής, της παιδαγωγικής, της φιλοσοφίας κλπ. που, στον Μεσαίωνα, τα τέκνα -κυρίως- των αριστοκρατικών και εύπορων οικογενειών είχαν το προνόμιο μέσω των ιδιωτικών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Παράλληλα, είναι το Άρθρο που συνέτεινε στο να λειτουργεί και ως δικλείδα ασφαλείας για την ακαδημαϊκή ελευθερία, δηλαδή την ελευθερία της έρευνας και της διδασκαλίας εντός των Πανεπιστημίων… H ίδρυση, όμως, ιδιωτικών ΑΕΙ ως Νομικών Προσώπων Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (ΝΠΠΕ) δεν είναι Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ), και δε δεσμεύουν την ανώτατη εκπαίδευση στο πλαίσιο του δημόσιου, δωρεάν και αυτοδιοίκητου χαρακτήρα τους. Τα ΝΠΠΕ θ’ ανοίξουν τις πύλες τους σε κάθε μορφή πελατειακής σχέσης και εξάρτησης, αφού τα Πανεπιστήμια των άλλων κρατών που μπορούν να εγκατασταθούν ως παραρτήματα στην Ελλάδα είναι Πανεπιστήμια που στήνονται από εγχώριους ή ξένους επιχειρηματίες με την εγγυητική του 1,5 εκατομμυρίου…

Την ίδια ώρα που ο μύθος των ιδιωτικών πανεπιστημίων έχει καταρριφθεί σε χώρες όπου είναι αναγνωρισμένη η λειτουργία τους, στην Ελλάδα επιχειρείται -με την καταστρατήγηση του Άρθρου 16 του Συντάγματος- η μετουσίωση της Ανώτατης Εκπαίδευσης από κοινωνικό αγαθό σε εμπόρευμα. Ο όγκος των ιδιωτικών ιδρυμάτων ανώτατης εκπαίδευσης που λειτουργούν τόσο στην Ε.Ε. όσο και στις Η.Π.Α. προσφέρει σπουδές μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, κολεγιακού τύπου, και παραμένει στην αφάνεια, με λίγους φοιτητές και χαμηλό επίπεδο σπουδών. Αρκετά από αυτά τα ιδρύματα έχουν κατηγορηθεί για παράτυπα πτυχία και αδιαφανή επιλογή φοιτητών και εκπαιδευτικού προσωπικού, ενώ πολλά αναστέλλουν τη λειτουργία τους, γιατί δεν μπορούν να ανταποκριθούν στα τρέχοντα έξοδά τους. Πετυχημένα μοντέλα πανεπιστημίων όπως το Harvard, το Yale ή το M.I.T. στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και, παρότι ιδιωτικού δικαίου, στηρίζουν τη λειτουργία τους σε χορηγίες, σε κληρονομιές και χρηματοδοτήσεις από τη στρατιωτική και τη φαρμακευτική βιομηχανία και όχι στα δίδακτρα.

Είναι δεδομένο ότι η ίδρυση μίας ιδιωτικής ιατρικής ή πολυτεχνικής σχολής προϋποθέτει κτιριακές υποδομές πολλών τετραγωνικών μέτρων, δαπανηρά εργαστήρια, επαρκές διδακτικό προσωπικό κλπ. Γι αυτό και τα υπάρχοντα ιδιωτικά ΙΕΚ και Κολέγια στην Ελλάδα είναι προσανατολισμένα σε αντικείμενα όπως την Ψυχολογία, τα Παιδαγωγικά, το Μάρκετινγκ, τα Οικονομικά κλπ. που δε χρειάζεται να πληρούν απαιτητικά κριτήρια… Γίνεται κατανοητό ότι η ίδρυση ενός ιδιωτικού πανεπιστημιακού ιδρύματος αξιώσεων το οποίο θα αποσκοπεί στο κέρδος θα έχει τόσο υψηλά δίδακτρα που ένας δυνητικός πελάτης δε θα έχει λόγο να μην απευθυνθεί σε ένα δοκιμασμένο ιδιωτικό ίδρυμα του εξωτερικού. Και είναι προφανές ότι ένα περιφερειακό ιδιωτικό “πανεπιστήμιο” δε θα μπορεί να αποφέρει κέρδη μια και η πελατειακή βάση θα είναι περιορισμένη… Άρα δε θα ιδρύεται στην περιφέρεια μία σχολή “αξιώσεων”… Και το δημόσιο περιφερειακό πανεπιστήμιο, θα παραχωρεί τις υποδομές της, θα αναστέλλει τη λειτουργία σχολών ή -στην καλύτερη περίπτωση- θα επιβάλλει δίδακτρα προκειμένου να μην τις κλείσει.

Ας αποσύρουμε, λοιπόν, το όποιο “πέπλο μυστηρίου”: πραγματικό στόχο αποτελεί η βραχυπρόθεσμη υπαγωγή των υποδομών του δημόσιου πανεπιστημίου -και ιδιαίτερα των παραγωγικών σχολών που μπορούν να συνδεθούν με την αγορά- νομικές μορφές σύμπραξης με επιχειρηματικούς ομίλους-χορηγούς, ώστε η ανάληψη του κόστους χρηματοδότησης των λειτουργικών εξόδων και της όποιας έρευνας να βαραίνει, στο εξής, τα νέα “σχήματα” ιδρυμάτων, τα οποία με τη σειρά τους θα οδηγηθούν στη “συνδιαμόρφωση” των δικών τους κριτηρίων προκειμένου να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα των σχολών: δίδακτρα σε προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές, βιομηχανικά διδακτορικά και έρευνα κατά παραγγελία. Το κράτος θα αναλάβει τη μερική χρηματοδοτική “επιβράβευση” των αποδοτικών ιδρυμάτων-επιχειρηματικών ομίλων, θα “μοιράσει” vouchers, και θα “παροτρύνει” τους Τραπεζικούς Ομίλους για την έκδοση Δανείων που θα καλύπτουν το κόστος σπουδών (δίδακτρα, στέγαση, σίτιση). Η μέχρι σήμερα υποχρηματοδότηση, υποστελέχωση και απαξίωση του δημόσιου πανεπιστημίου “έστρωσε το χαλί” και για την περαιτέρω διαμόρφωση μιας επίπλαστης αρνητικής αίσθησης στην κοινή γνώμη απέναντι στα κρατικά ιδρύματα της Ανώτατης Εκπαίδευσης.

Κι ενώ μέχρι σήμερα η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής τροφοδοτούσε με έναν ικανό αριθμό πελατών τα Ιδιωτικά Ι.Ε.Κ. και Κολέγια, ξαφνικά, η συζήτηση στέφεται στην κατάργηση των Πανελλαδικών Εξετάσεων, και στην αλλαγή του τρόπου εισαγωγής στα Πανεπιστήμια… Εν ολίγοις: στοιχειώδεις προϋποθέσεις εισαγωγής στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, και ενίσχυση της παραπαιδείας που σχετίζεται με τις τρεις (3) τελευταίες τάξεις του Λυκείου…

Η ίδρυση των ιδιωτικών ΑΕΙ είναι απλά ένα βήμα στη γενικότερη προσπάθεια για την ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης και για την κατάργηση της δωρεάν παιδείας. Στον ίδιο δρόμο της εμπορευματοποίησης της γνώσης και στην άμεση σύνδεσή της όχι με τις ανάγκες των μαθητών αλλά με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας κινείται και το νομοσχέδιο που κατατέθηκε παραμονές Χριστουγέννων και ψηφίστηκε ως νόμος για την επαγγελματική εκπαίδευση. Όλες οι αλλαγές που επιδιώκονται στον χώρο της εκπαίδευσης σχετίζονται μεταξύ τους. Η επαγγελματική εκπαίδευση, το εθνικό απολυτήριο, η τράπεζα θεμάτων, η αξιολόγηση, η κατηγοριοποίηση των σχολείων και η χρηματοδότησή τους ανάλογα με τη βαθμολόγησή τους στα κριτήρια αξιολόγησης, η υποβάθμιση της Ειδικής Αγωγής με τις περικοπές στις προσλήψεις των εκπαιδευτικών Ε.Α.Ε. Παράλληλης Στήριξης και Τμημάτων Ένταξης, αλλά και με το κλείσιμο Ειδικών Σχολείων.

Δε θα μας εξέπληττε πια, αν ένα από τα επόμενα βήματα αποτελέσει η αποδέσμευση της Πολιτείας από την κατοχύρωση του υποχρεωτικού χαρακτήρα της Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης ως αναπόσπαστο μέρος της δωρεάν δημόσιας παιδείας (όπως ορίζει σχετικά η κείμενη Νομοθεσία), και η παραχώρησή της στην ιδιωτική πρωτοβουλία… Η εκκίνηση ήδη δίνεται με την ανακοίνωση για Πρώιμη Παρέμβαση που θα παρέχεται από ιδιωτικούς φορείς. Η “επιχειρηματικότητα” βαίνει αχαλίνωτη… Η αγορά “διψάει” για πελάτες!

Σημείωμα του Διευθυντή Έκδοσης